SAKDAL AT PARUSA

SAKDAL AT PARUSA

(Duplo)

Ang bahaging ito’y siyang kasukdulan sa duplo. Hango ang siniping ito sa inihandang duplo ni A. Fernandez noong 1910. Ginamit ang sipi gayong kumakatawan hindi sa ika-18 dantaon kundi sa ika-20 sa layuning maipahiwatig man lamang ang daloy ng diwa sa isang duplo. Sa bahaging ito, may nagsakdal na unang belyako laban sa isang belyaka, na dahilan umano ng pagkamatay ng ibong alaga ng isang dukeng nagkasakit

dahil sa pagyaong yaon ng ibon.

Parurusahan na sana ng hari, sa pamamagitan ng palmatoryo ang belyaka, subalit may lumitaw na ikalawang belyako na nagtanggol sa belyaka, sa pagsasabing hindi ito ang may-sala kundi iba, na maituturo niya. Saka siya naglahad ng kanyang sariling layon; ang belyaka’y may utang sa kanya. Ang gayong sakdal ay napatunayan sa paglilitis.

Hari

(Sa belyaka nakatingin)

Narinig na ninyo ang sumbong

ng isang binatang nagsakdal ng layon,

ako’y hatol naman ang itatalaga,

magbayad ng utang sa taong may habla.

At kung hindi ninyo ito mabayaran

sa isinusumbong na inyong inutang,

ang ihahatol ko: kayo’y parusahan,

papaluin kayo ng dalawang siyam.

(Uutusan ng belyakong nagsakdal)

Hayo’y tuparin mo hatol kong talaga:

belyaka’y paluin at bigyang-parusa,

sa dalawang siyam at wala nang iba,

kulungin ay huwag, huwag magbabawa…

Belyakong Nagsakdal

(Titindig at lalapit sa belyaka.)

Ipagpatawad mo ang aking paglapit,

Pagtupad sa hatol ng punong lumitis

Sa nagawang sala’t utang sa pag-ibig,

Na di binayaran ng tapat na dibdib.

Kung sa bagay, sadyang isang kataksilan

na papagdusahin ang iyong kariktan,

yaong si kupido’y lumuluhang tunay

at dahil sa hapis ay hinihintay.

Walang paglulanan ang kipkip na habag,

habag sa parusang sa iyo ay gawad;

ano ang gagawin, ako’y tumutupad

nang dibdib ko’t puso ay halos mawalat.

Kaya ang kamay mo sana ay iabot

sa inuutusang kapalara’y kapos…

Belyaka

(Ilalahad ang palad.)

Ako sa parusa’y kusang sumusunod,

kung talagang hatol: tuparin ang utos…

Belyakong Nagmamasid

Tigil ang pagpalo ng pusong may galit

sa isang bulaklak na hulog ng langit:

ang lahat ng nimpa halos ay tumangis

at pati ng puso ngayo’y nanginginig.

Nasaan ang iyong habag at paggalang

sa mga bulaklak ng irog ng bayan!

ano’t iyang puso ay labis ang tibay

sa pagdurusahing walang kasalanan?

Hindi ko matiis na tunghan ng mata

na ang binibini ngayon ay magdusa;

ako’y naririto at natatalaga,

katawan at buhay sa iparurusa.

Kung sa bagay, ako’y walang karapatang

mag-usig sa sala ng parurusahan,

datapwa’t ang puso ay walang itagal

kundi ang matuwid ay ipasanggalan.

Totoo marahil na ang naging sala

ay pagpapahirap ng kaniyang ganda,

siyang naging sanhi ng taglay mong duda,

siya ring papatid sa tangang hininga.

Nguni, di magiging isang kasalanan

ng isang dalaga ang ikaw’y magdamdam.

sa kaniyang anyo’y wala siyang malay,

ano’t di sabihin ang sintang sinimpan?

Kapagdaka ngayon nang iyong mamalas

ay pararatangan ng salang mabigat,

parurusahan pa ang kahabag-habag,

hindi man nilitis, hinatula’t sukat…

Kayo ay matakot, dapat panginigan,

sa hatol na walang mga katuwiran,

lalo sa mahinhin’t sawing paraluman,

walang tagatanggol sa hampas ng buhay.

Ang isang bulaklak na kagaya nito,

walang iwing lakas kundi yaong bango,

panong pagmamatwid, patunay ay pano,

tangi sa asiwa ay babaing tao?

Kayo’y may sarili’t buong kakayahan,

marunong, malakas at sakdal ng yaman,

ang isang kawawa’y pagkakaisahang

hatula’t ilugmok sa kapighatian.

Ang dakilang aral ay isaalaala

niyong Mananakop nang nabubuhay pa,

sa Ebanghelyo ay inyong mababasa:

huwag parusahan yaong walang sala.

At saka ang awa’y huwag lilimutin

at sa kapwa-tao’y walang tatangiin:

gayundin sa kulay: maputi’t maitim,

sinuman ay walang sukat pahigitin.

Ngayon ay kaiba yaring namamalas,

wala nang apihin kundi ang mahirap;

kahit may matuwid, pinupuwing agad,

ang kapangahasa’y sa yaman at lakas.

Kaya napilitang nahabag ang dibdib

sa parurusahang himala ng dikit,

kalapastanganan ang magbigay-sakit

sa isang luningning na buhat sa langit.

Belyakong Nagsakdal

Kararahan kayo niyang pangungusap

na labis ng hapdi at sa ami’y gawad,

gawang pamumusong ay di hinahangad,

pagkatao ko na’t sa mundo’y mamulat.

Itong pagsasakdal na aking ginawa

laban sa bulaklak na kahanga-hanga

ay hindi sa galit, hindi rin sa kutya,

kundi sa simbuyo ng pusong tinudla.

At isang pagsubok na pagpaparamdam

sa tinitiis kong mga kahirapan,

hirap sa pagsintang kikitil sa buhay

buhat ng makita ang kaniyang kariktan…

(Sa belyaka’y lalapit.)

Sa aking pagganap sa pagpaparusa

ay sa adhikaing ikaw’y bigyang-sala;

nais ko’y ihibik sa mahal mong ganda

ang subyang ng pusong bihag ng pagsinta.

Ipagpatawad mo yaring kakulangan

sa pagkakamali’t mga pagbibintang:

upang makabayad ang sawing katawan,

itarak sa dibdib iyang iyong punyal.

Yayamang wala nang ligaya ang dibdib,

at nihag sa puso ay utos ng galit,

mabuti pa ngayon, buhay ko’y mapatid

sa harap ng aking tanging iniibig.

Belyaka

Ako’y walang kaya at sukat iganap

at wala ring pusong nilikha sa tigas

kahit na dinusta ang abo kong palad,

ako’y magtitiis, datapwa’t… patawad!

Patawad sa iyong mithi’t kahilingan

na ako ay siyang bumihag sa buhay

hanggang dito’y sukat at iyong hanggahan

hibik mong pagsinta’y ipaibang araw.

Belyakong Nagsakdal

Kung ganito, ako’y nagpasasalamat

sa huling pangakong iyong kabibigkas,

salamat at yaring pusong naghihirap

ay may panahon pang magkakaliwanag.

Ipagpaumanhin ang lahat ng bagay

at ako sa inyo ay magpapaalam,

huwag ipagkait iabot ang kamay

dini sa aalis na lingkod na tunay.

(Makikipagkamay sa belyaka, ang belyako’y

yuyukod sa hari.)

Yamang naganap na at aking natupad

ang layon ng pusong sa ganda’y nabihag,

mahal naming Hari, maraming salamat,

mag-utos kang muli sa iyong alagad.

Hari

Salamat sa inyo

belyaka’t belyako,

tapos ang nagbayo

dala pati halo.

Halaw sa: Tatlong Panahon ng Tulang Tagalog ni Julian Cruz Balmaceda, pp. 37–38

Surian ng Wikang Pambansa, 1947