ANG KARAGATAN

ANG KARAGATAN

ni Tomas C. Ongoco

May isang tindahan na nakalagay ang mga paninda, mga garapon ng pagkain at mga de-bote. May dalawang dalaga at apat na binata na nasa pondahang ito at nasa paligid ng mesa. Maraming tao sa paligid. Isang matandang lalaki ang lalapit sa ponda.

Tandang Terong:             Hmmm… tila matagal nang nakasalang ang sinaing ay di pa ginagatungan.

Isang Manonood:             Kailangang gatungan ang sinaing nang maluto’t tayo’y makakain.

Maring:                           Ang kahoy na panggatong kaya di masindihan ay higit na marami ang nasa kalan kaysa kailangan.

Isa pang Manonood:        Tama si Maring. Ang isa’y malungkot kaya naghahanap; dalawaha’y angkop at siyang anong sarap; ngunit pag nagtatlo’y isa na ang kalabisan Kung di matiyak ni Neneng kung sino sa kanila ang kakausapin, mga kanayon, ano ang kailangan?

Lahat:                                       Tanging paraa’y ang karagatan.

Tandang Terong:             Ayos ka na ba, Neneng?

Neneng:                          Tumanggi man po ako’y walang mangyayari… kagustuhan din ninyo ang siyang masusunod.

Tandang Terong:             At kayong apat?

Apat na Binata:               Opo.

Tandang Terong:             Akin na, Neneng, ang iyong singsing…

(Aabutin sa dalaga ang singsing at ihuhulog sa tubig sa garapon.)

Kayong apat ay magpapalabunutan kung sino ang unang sisisid sa

singsing na inihulog ni Neneng.

(Palabunutan) At ikaw, Berting, ang unang sisisid sa dagat ng pagibig

upang makuha ang singsing.

Mga Tao:                        (Palakpakan)

Isang Tao:                       Pagbutihin mo binata, at si Neneng ay marami nang nailunod na

talisuyo sa karagatan.

Berting:                          Magandang gabi sa inyong lahat.

Mga nariritong kanayon ni Neneng

At sa iyo mutya’y muling nagpupugay,

Ipinangangakong nahulog na singsing

Aking sisisiri’t sa ‘yo’y ibibigay

Tanda ng pag-ibig na walang hanggan.

Dahilan na ako’y siyang nakabunot

Ng palitong itong nagpapahintulot

Ako ay sumisid sa dagat ng nais

At ang iyong singsing ay aking makamit

Ay katunayan na ang

Diyos ang pumili

Na ako ngang ito’y siya mong itinangi.

Neneng:                          Ikaw nga ang unang pinili ng Diyos

Sumisid sa singsing na aking hinulog

Subalit di upang maging siyang irog

Kundi idaan lang muna sa pagsubok.

Kaya’t sisirin mo ang tanong kung ito

At singsing kong ito ay nang maangkin mo.

Ang singsing na itong linso’t walang bato

Turan mong simula at ang dulo nito.

Berting:                          Tila ang bugtong mo’y sinlalim ng dagat

Na di matatarok ng isip kong pahat.

Kaya’t iyong singsing nais kong makuha

Isa pang pagsubok ang hiling ko sinta.

Kulas:                                       Ang pagkakatao’y isalin sa iba

Nang di masabing ikaw ay buwaya

Akong nakabunot ng pang-ikalawa

Inaangking hirang kanyang karapatan

Sumisid sa dagat ng singsing mong bugtong

Na siyang panumbas sa iyong pag-irog.

Neneng:                          Kung gayon, o Kulas, iyo ng sisirin

Ang lalim ng puno’t dulo niyang singsing.

Kulas:                                       Singsing aking Neneng, walang puno’t dulo

Mayroon ngang simula at may wakas ito

Ang simula’y bilog nito na panloob

At ang katapusa’y panlabas na bilog.

Ganyan kung gawin, singsing ng pag-ibig.

Kaya’t nasisid ko singsing mong nahulog.

Neneng:                          Iyan ang tanong diyan kay Lamberto

Kaya’t heto na naman ang tanong sa iyo;

nang ikaw’y parito, pamula sa kanto

Ilang bahay, Kulas, ang naraanan mo?

May ilaw ay ilan, iyo sanang turan

Tingnan ko ang tibay ng pang-alaala mo.

Kulas:                                       Salamat Neneng ko’y iyang katanungan

Kay-daling sagutin kaya’t aking masasabing

Ako’y tanging mahal; Heto ang tugon ko:

Bahay, pito lamang at sa mga ito’y

Aking natandaan, apat ang may ilaw

Ito’y patotoong isip ko’y malinaw.

Neneng:                          Kulas, ikaw’y mali sa iyong katugunan

kaya’t isasalin itong aking tanong

Sa sinong ikatlong sa tubig lulusong

At siyang sisisid sa singsing kong bugtong.

Nardo:                                      Ako ang ikatlong dapat subukin mo

Kaya’t iyong dinggin ang tugon ko’y ito:

Pamula sa kanto at hanggang sa rito

Walang bahay ni ilaw akong natandaan

Kundi itong ponda ni Neneng kong mahal.

Mga Tao:                        (Palakpakan at kantiyawan)

Neneng:                          Kung gayon ito naman ang iyong tugunin

Pang-una sa tatlong iyong sasagutin

Bakit ba ang tubig sa bilog na mundo

Hindi tumatapon walang ligwak ito?

Nardo:                                      Sa abot ng isip, narito ang tugon:

Tubig, bato’t tao, at lahat sa mundo

Ay di tumatapon dahil sa ang globo

Ay isang malaki’t mabisang magneto,

Hinihigop nito ang lahat ng narito

At sa kalawaka’y di tayo tutungo.

Mga Tao:                        Magaling! Mabuhay si Nardo!

Neneng:                          Pangalawang tanong, heto na’t pakinggan.

Paanong buwang sa langit ay tanglaw

Aking mahihipo’t mapaglalaruan?

Ito’y pangarap nang ako’y musmos pa lang…

Kung talagang ako ay sadyang mahal mo

Paiirugan mo ang hiling kong ito.

Nardo:                                      Salamat, O, Ina, sa pag-aaruga mo,

Noong ako’y munti’t pinalalaki mo.

Isang paborito’t ibig kong kuwento

Ay siyang panugon sa tanong na ito.

Sa pamamagitan ng isang salamin

Minumutyang buwan ay pabababain

Kahit sa kandungan ng mutya ko’t giliw

Mapaglalaruan, buwang hinihiling.

Mga Tao:                        Magaling! Iyan ang binata namin!...

Pakinggan natin ang tanong na ikatlo.

Nardo:                                      Ako’y nakahanda sa pangatlong tanong

Singsing na nahulog aking sisisirin

Sukdang ikapugto ng hiningang tangan

Kung gusto ng mutya’y aking maangkin.

Neneng:                          Ako’y nangangamba, ako’y natatakot

Na ang huling tanong ay kanyang masagot.

Itong karagatan isang laro lamang

Ngunit paglalarong birong katotohanan.

Ayaw ko na yatang ito ay ituloy

Baka sa sagutan ako’y maparool.

Tandang Terong:             Ituloy mo, apo, bahala na ako.

Neneng:                          Kung gayon Leonardo, tugunin mo ito.

Kung tayo’y makasal ay nanaisin ko

Na magpulot-gata sa bayang Mindoro

Na ating sasakya’y binalsang kawayan

Na bigkis ng lubid na pawang hinabi

Sa buhanging pino’t ikaw ang pipili.

Nardo:                                      Neneng, aking mahal, sadyang mahal kita

Kaya’t imposible’y pag-aariin pa

Lubid na buhangin, aking pipiliin

Kung pababaunan ng aking pagkain

Bawat isang linggong kakailanganin

Sa ‘sang dahong ipil iyong babalutin.

Neneng:                          Hindi ba’t ang hiling sa aking nanggaling

Bakit ngayo’y ako ang pasusulitin?

Nardo:                                      Pagka’t paniwalang di ka sinungaling.

Neneng:                          Anong batayan ng iyong pasaring? Gawang pandaraya’y…

Nardo:                                      Salamat kung gayon, mutya ko at giliw

Ikaw ay may wikang tapat at matining;

Nang iyong sabihing tayo’y kakasalin

Inakalang tapat ikaw sa paggiliw;

Kaya’t sa problemang aking haharapin

Kalahati ka sa tuwa’t sa ligaya gayon din.

Ang buhanging lubid ay kaya kong gawin

Kung sa hirap nito’y kasalo ang giliw.

Neneng:                          yoko’t di tama! Di pa nakakasal

Ni walang sintahan ay mag-asawa na.

Nardo:                                      Di nga mag-asawa ngunit may pagsinta!

Neneng:                          Ay sayang! sayang na pag-ibig.

Sayang na singsing kong nahulog sa tubig.

Kung ikaw rin lang ang siyang sisisid.

Mahanga’y hintin kong kumati ang tubig.

Tandang Terong:             Unang pangyayaring apo’y nayungyungan

Ako ang hahatol. Mabuhay si Nardo!

MATINING

LINSO

TALISUYO

PASARING

MAPAROOL KUMATI

LIGWAK

PAHAT

Itong karagata’y simula ng kuwento.

Mula ngayon, Nardo, sa bahay pumanhik

At doon ihibik, ang iyong pag-ibig.

Pepito:                                     (Iiling-iling at nagkikibit ng balikat)

Mga Tao:                        Mabuhay si Tandang Terong! Mabuhay!

Mabuhay ang karagatan, aliwang Pilipino!